سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار آری یا خیر؟

در این نوشتار مختصر به بررسی بورس اوراق بهادار از دیدگاه سرمایه گذاران و نه از دیدگاه شرکت های پذیرفته شده می پردازیم. می توان ویژگی های زیر را به عنوان مزایا و در برخی موارد محدودیت های سرمایه گذاری در بورس در مقایسه با سایر گزینه های سرمایه گذاری مطرح کرد:

1-کسب بازده:

باید توجه کرد که ریسک و بازده با هم یک رابطه مستقیم تنگاتنگ دارند. بدین صورت که معمولا بازده بالاتر در شرایط پذیرش ریسک بالاتر رخ می دهد، بنابراین مصداق “هر که بامش بیش برفش بیشتر” در این ارتباط به خوبی نمایان می گردد. البته باید توجه کرد که این رابطه همیشگی و قطعی نیست و موارد بسیاری دیده می شود که با افزایش ریسک غیر قابل توجیه نه تنها بازدهی مثبتی به دست نمی آید بلکه سرمایه گذاری افراد به زیان بالایی می انجامد. اما از طرف دیگر بسیاری از افراد، بازدهی پایین برخی گزینه های مطمئن سرمایه گذاری نظیر سپرده های بانکی را که در اثر تورم باعث کاهش ارزش سرمایه واقعی شان می شود نمی پسندند و سعی می کنند با پذیرش ریسک بیشتر بازده های بالاتر را جستجو کنند. معمولا سرمایه گذاری در بورس گزینه پرریسک تر نسبت به سپرده گذاری بانکی است که در صورت عمل هوشمندانه می تواند به بازده هایی بسیار فراتر از نرخ های سپرده های بانکی بیانجامد.

همچنین باید اذعان کرد که مطابق مثل معروف اقتصادی، در اقتصاد “ناهار مجانی وجود ندارد”، یعنی اینکه کسب بازدهی قابل توجه بدون تحمل ریسک متناسب امکانپذیر نیست و در صورت وجود چنین بازده هایی باید در استمرار و ادامه آن به طور اساسی شک کرد.

2- تنوع در گزینه های سرمایه گذاری:

در بورس های دنیا و از جمله بورس اوراق بهادار ایران سهام شرکت های بسیاری مورد معامله قرار می گیرد. در حال حاضر در بورس و فرابوس ایران با توجه به مجموع تعداد شرکت های پذیرفته شده و اوراق خاص نظیر اوراق مشارکت، اوراق تبعی و غیره بالغ بر 700 گزینه سرمایه گذاری وجود دارد. معامله شدن این تعداد اوراق بهادار با و یژگی های خاص هر کدام و ریسک و بازده متفاوت، طیف وسیعی از گزینه های سرمایه گذاری را در اختیار سرمایه گذاران قرار می دهد.

3- نقدشوندگی:

سرمایه گذاران در سهام شرکت ها معمولا به راحتی و بدون تشریفات خاص و حتی به صورت اینترنتی و آنلاین از سراسر دنیا می توانند با فروش سهم های خریداری شده به وجوه سرمایه گذاری شده خود دست یابند. از این جهت سرمایه گذاری در بورس مزایای بسیاری نسبت به سرمایه گذاری در مسکن، خودرو و … ایجاد می کند.

4- شفافیت:

قیمت ها در بورس به صورت روزانه و رسمی از طریق نرم افزارها و وب سایت های مربوطه در اختیار همگان قرار می گیرد و همه سرمایه گذاران به سادگی به قیمت و سایر اطلاعات شرکت ها نظیر گزارش وضعیت مالی و سود آنها دست می یابند. این بازار تقریبا بر مبنای اصول رقابت کامل شکل گرفته و سعی می شود جهت رعایت کارایی اطلاعاتی، اطلاعات به سرعت در دسترس همگان قرار گیرد.

5- مشارکت در امور شرکت:

به لحاظ قانونی سهامداران مالک شرکت ها شناخته می شوند. لذا هر سهامدار به نسبت سهمش از کل سرمایه شرکت می تواند در تصمیم گیری و کنترل امور شرکت دخالت داشته باشد. مدیران نیز به عنوان نماینده سهامداران باید در مقابل آنان پاسخگو باشند.

6- امکان سرمایه گذاری با سرمایه های خرد:

در بیشتر موارد افراد به دلیل اینکه سرمایه مناسبی در اختیار ندارند نمی توانند افکار و اندیشه های اقتصادی خود را منصه ظهور برسانند. به عبارت دیگر آغاز یک فعالیت اقتصادی مناسب معمولا سرمایه بر است ولی در بورس به دلیل اینکه معمولا کف سرمایه خاصی در نظر گرفته نمی شود افراد می توانند با هر سرمایه ای فعالیت سرمایه گذاری خود را آغاز کنند.

7- افزایش آگاهی و روحیه اقتصادی افراد:

آغاز فعالیت در بورس معمولا دری به تحلیل، تفسیر و بروز بودن در جنبه های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و غیره است. در واقع معمولا افراد با ورود به بازارهای سرمایه به دنبال یادگیری تکنیک ها، فرمول ها و مطالب جدید جهت تحلیل بیشتر شرکت ها بر می آیند و با یادگیری بیشتر رودروی یک حوزه بی پایان از آگاهی ها و منابع اطلاعاتی قرار می گیرند. از طرف دیگر فعالان بازار سرمایه معمولا سعی می کنند به سرعت در جریان اخبار و اطلاعات موجود جهت بهره گیری بهتر از آنها قرار بگیرند.

8- مطابقت بیشتر با اصول شریعت:

آیه 219 سوره بقره: ”آنها از تو در مورد شراب و میسر سوال می کنند. بگو در آنها ضرر بزرگی است و البته منافعی برای افراد دارد ولی ضرر آنها بیشتر از منفعت می باشد.

عده ای تصور می کنند هر فعالیت ریسکی خلاف تعلیمات و اصول دینی است. این در حالی است که مطابق تعلیمات اسلامی و از جمله آیه شریفه 219 سوره بقره پذیرش ریسک در هر فعالیتی هنگامی که از حالت منطقی و بررسی معقولانه خارج شود و بدون توجه به عواقب واقعی آن انجام شود مورد نهی و منع اسلام واقع شده است. بنابراین پذیرش ریسک غیر شرعی نه تنها در بورس بلکه در هر فعالیت اقتصادی و غیر اقتصادی می تواند صورت گیرد زیرا کلیه تصمیمات ما می تواند با نیت و مبنای شانس و اقبال و پذیرش ریسک های غیر منطقی باشد و حالت قمار به خود بگیرد یا با رعایت اصول انتخاب ریسک عقلایی باشد که شبهه غیر شرعی بودن را از بین ببرد. بنابراین به جهت رعایت اصول اسلامی توصیه می شود که سرمایه گذاران در بورس گزینه های سرمایه گذاری خود را بر مبنای تحلیل و بررسی و رعایت اصول هزینه فایده انتخاب کنند نه اینکه انتخاب خود را با علم ریسک بسیار بالای برخی سهام شرکت ها و تنها بر مبنای شانس و اقبال انجام دهند.

همچنین باید توجه کرد که با به دلیل عدم جداسازی ریسک از زمان در بورس، مسئله ربا در معاملات نقدی به طور کلی مرتفع شده و اصولا در سرمایه گذاری نقدی در بورس مطرح نمی شود.

9- بستر های قانونی:

سرمایه گذاری در بورس بر خلاف برخی سرمایه گذاری های کاذب، نه تنها از طرف قانون گذاران و مقامات همه دولتها منع نمی شود بلکه همگی در این زمینه مشوق و حمایتگرند. از طرف دیگر بورس در ایران به دلیل سابقه نسبتا طولانی به تدریج از ساختار، قوانین و دستورالعمل های اجرایی و حقوقی بسیار مناسبی برخوردار گردیده و سرمایه گذاران می توانند با اطمینان و احساس امنیت از وجود ارکان و محیط قانونی در این زمینه، سرمایه گذاری خود را انجام دهند.

10- کمک به توسعه اقتصادی کشور:

معمولا بورس هر کشور به عنوان دماسنج اقتصادی آن کشور مطرح است و به عنوان یکی از عمده ترین شاخص های رشد اقتصادی کشورها در نظر گرفته می شود. تقریبا همه کشورهای پیشرفته دنیا حداقل از یک بورس فعال و قوی برخوردارند. بورسهای نیویورک، لندن، سیدنی، فرانکفورت، توکیو، سنگاپور، دوبی و غیره نمونه هایی از بورسهای مناطق یا کشورهای توسعه یافته دنیا هستند. در بسیاری از کشورها، دولت و شرکت ها سعی می کنند از طریق اختصاص سهام های ترجیحی به کارکنان و یا اختصاص سهام به جای پاداشهای نقدی، مشارکت بیشتر افراد جامعه در سهامداری و سرمایه گذاری را ایجاد کنند. افزایش سرمایه گذاری افراد در بازارهای سرمایه علاوه بر مزیت های فردی می تواند با جمع آوری نقدینگی از دست مردم باعث جلوگیری از افزایش تورم شده و همچنین با انتقال وجوه به بنگاه های تولیدی و تخصیص کاراتر سرمایه شده باعث جلوگیری از افزایش تورم شود.